kavrama, yargılama, sonuç çıkarma, soyutlama, öğrenme yeteneklerinin
tümü. Ayrıca Soyutlama, öğrenme ve yeni durumlara uyma gibi
yetenekler de zeka kapsamı içindedir.Yapay zeka ise, bu özelliklere sahip
organik olmayan sistemlerdeki zekadır.
Yapay zeka kabaca; bir bilgisayarın ya da bilgisayar denetimli bir
makinenin, genellikle insana özgü nitelikler olduğu varsayılan akıl
yürütme, anlam çıkartma, genelleme ve geçmiş deneyimlerden öğrenme
gibi yüksek zihinsel süreçlere ilişkin görevleri yerine getirme yeteneği
olarak tanımlanmaktadır (Nabiyev, 2003).
Yapay zeka dört kategoriye ayrılabilmektedir (Russel, 2003):
- İnsan gibi düşünen sistemler
- İnsan gibi davranan sistemler.
- Mantıklı düşünen sistemler.
- Mantıklı davranan sistemler.
Yapay Zeka kavramının geçmişi modern bilgisayar bilimi kadar eskidir. Fikir babası, "Makineler düşünebilir mi? " sorusunu ortaya atarak Makine Zekasını tartışmaya açan Alan Mathison Turing'dir. 1943 yılında ikinci dünya savaşı sırasında Kripto Analizi gereksinimleri ile üretilen Elektro-Mekanik cihazlar sayesinde Bilgisayar Bilimi ve Yapay Zeka kavramları doğmuştur.
Alan Turing, Nazi'lerin Enigma makinesinin şifre algoritmasını çözmeye çalışan matematikçilerin en ünlenmiş olanlarından biriydi. İngiltere, Bletchley Park'ta şifre çözme amacı ile başlatılan çalışmalar, Turing 'in prensiplerini oluşturduğu bilgisayar prototipleri olan Heath Robinson, Bombe ve Colossus bilgisayarları, Boole cebrine dayanan veri işleme mantığı ile Makine Zekası kavramının oluşmasına sebep olmuştu.
Modern bilgisayarın atası olan bu makineler ve programlama mantıkları aslında insan zekasından ilham almışlardı. Ancak sonraları, modern bilgisayarlarımız daha çok uzman sistemler diyebileceğimiz programlar ile gündelik hayatımızın sorunlarını çözmeye yönelik kullanım alanlarında daha çok yaygınlaştılar. 1970'li yıllarda büyük bilgisayar üreticileri olan Apple, Xerox, IBM gibi şirketler kişisel bilgisayar modeli ile bilgisayarı popüler hale getirdiler ve yaygınlaştırdılar. Yapay Zeka çalışmaları ise daha dar bir araştırma çevresi tarafından geliştirilmeye devam etti.
Alan Turing'in adıyla anılan Turing Testi yazılımların insan gibi düşünüp düşünmediğini ölçmektedir. Testin içeriği kısaca şöyledir: birbirini tanımayan birkaç insandan oluşan bir denek grubu birbirleri ile ve bir Yapay Zeka diyalog sistemi ile geçerli bir süre sohbet etmektedirler. Birbirlerini yüz yüze görmeden yazışma yolu ile yapılan bu sohbet sonunda deneklere sorulan sorular ile hangi deneğin insan hangisinin Makine Zekası olduğunu saptamaları istenir. lginçtir ki,şimdiye kadar yapılan testlerin bir kısmında Makine Zekası insan zannedilirken gerçek insanlar Makine zannedilmiştir. Loebner Ödülünü kazanan Yapay Zeka Diyalog sistemlerinin dünyadaki en bilinen örneklerinden biri A.L.I.C.E'dir. Carnegie üniversitesinden Dr.Richard Wallace tarafından yazılmıştır. Bu ve benzeri yazılımlarının eleştiri toplamalarının nedeni, testin ölçümlediği kriterlerin konuşmaya dayalı olmasından dolayı programların ağırlıklı olarak diyalog sistemi (chatbot) olmalarıdır.
Türkiye'de de Makine Zekası çalışmaları yapılmaktadır.Bu çalışmalar Doğal Dil işleme, Uzman sistemler ve Yapay Sinir Ağları alanlarında Üniversiteler bünyesinde ve bağımsız olarak sürdürülmektedir. Bunlardan biri, D.U.Y.G.U - Dil Uzam Yapay Gerçek Uslamlayıcıdır (Vikipedi, 2006b).
Yapay zeka'nın araştırma ve çalışma alanları çok geniştir. Bir çok farklı alanda Yapay zeka kullanımıyla karşılaşmak mümkündür. Yapay zeka ile günümüzde bir çok alanda karşılaşılmaktadır. Bu alanlara aşağıdaki örnekleri verebiliriz:
- Oyunlar (Satranç, dama, strateji, ...)
- Yapay yaşam
- Teorem ispatlama (Prolog, Paralel Prolog, Cebrik Mantık Programlama)
- Doğal dil anlama, işleme ve çeviri
- Bilgi tabanlı sistemler (Bilgi gösterimi, uzman sistemler, bilgi tabanlı benzeştirim, genel bilgi sistemleri, ...)
- Makine öğrenmesi (Bilgi düzeyinde öğrenme, sembol düzeyinde öğrenme, aygıt düzeyinde öğrenme)
- Makine buluşları (Veri madenciliği, bilimsel buluşların modellenmesi)
- Robotik (Görev planlama, robot görmesi)
- Şekil tanıma (Nesne tanıma, optik harf tanıma, ses tanıma, ...)
Algoritmalar, Etmen Sistemler olarak sayılabilir.
Kaynaklar:
Yüksek lisans tezim
Nabiyev, 2003
Russel, 2003
Vikipedi, 2006b
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder