Diyafram Açıklığı ("Aperture") Nedir?

Fotoğraf makinesi ışığı toplayarak çalışır. Işığı toplama işini lensler yapmaktadır. Lensin diyafram açıklığı, adından da anlaşılacağı gibi lensin arasındaki açıklığın çapıdır. İnsan gözündeki irise benzeyen bir yapıda mekanizma yardımıyla bu açıklığın boyutu değişmektedir (doğayı taklit ediyoruz :D ). Tahmin edileceği gibi bu açıklık arttıkça, daha fazla ışık lensten içeri girmektedir.

Diyafram açıklığı F-Durak (F-Stop) olarak tanımlanmaktadır (F2.8 veya F/2.8 gibi). Durak sayısı (F-değeri deniliyor) küçüldükçe lensin diyafram açıklığı büyümektedir. Pratikte lenslerin diyafram açıklığı F-durak aralıkları şeklinde tanımlanmaktadır.

Belirtimleri (makinelerin veya lenslerin) incelediğinizdeki aşağıdaki gibi bazı tanımlamalar görürsünüz. Bu tanımlamalar sayesinde diyafram açıklığı hakkında bilginiz olur:
  • Maksimum Diyafram Açıklığı (Maximum Aperture): F2.8 (Lensin en büyük diyafram açıklığı)
  • Diyafram Açıklığı Aralığı (Aperture Range): F2.8-F8.0 (Lensin en büyük açıklığı F2.8 ve en düşük açıklığı F8.0. Bu değerler arasında değerler alabilmektedir)
  • Maksimum geniş-açı ve telefoto diyafram açıklığı(Maximum Wide-Angle and Telephoto Apertures): F2.8-3.5 veya F2.8(W)-F3.5(T) Bu ifadeden geniş-açı için en büyük açıklığın F2.8 ve telefoto için en büyük açıklığın F3.5 olduğunu anlayabiliriz.
Hızlı lens kavramı maksimum diyafram açıklığına sahip lensler için kullanılmaktadır. (Şu anki sayısal makineler için F2.4, F2.0 ve 35mm filmli makineler için F1.4, F1.2 örnek olarak gösterilebilir)

İyi bir diyafram açıklığı aralığı şu şekilde olabilir : F1.8-F16.0 Bu aralık aşağıdaki F-duraklardan oluşur:
F1.8 F2.8 F4 F5.6 F8 F11 F16

Bu bize kameranın (veya lensin) F1.8'den F16'ya diyafram açıklığı aralığına sahip olduğunu, maksimum açıklığın F1.8 ve minimum açıklığın F16 olduğunu gösterir.

Maksimum ve minimum açıklık arasında 5 f-durak vardır. Eğer kameranızın lensi F5.6 açıklığında iken, açıklığı 1 f-durak kapatmak F8 seçmek, açıklığı 1 f-durak açmak ise F4 seçmek anlamına gelecektir.

F1.8 F2.8 F4 F5.6 F8 F11 F16

Peki diyafram açıklığı ne işimize yarar?

  • Düşük ışıklı ortamlarda açıklığı arttırarak (daha düşük f-durak değerleri seçerek) daha aydınlık görüntüler elde edebiliriz.
  • Enstantane ile birlikte uygun olarak ayarlayarak hareketi dondurabiliriz.
  • F-değerini arttırdıkça alan derinliği artar. Bunun anlamı düşük f-değerlerinde (mesela F5.6) tek bir nesnenin odaklanması ve diğer nesnelerin odak dışı olması söz konusudur. Yüksek f-değerlerinde (mesela F32) daha fazla nesnenin ve arka planın netliği sağlanabilir (aşağıdaki resimlerde bu durum daha açıklayıcıdır- Kaynak: wiki).

Bu konudaki daha fazla bilgi için aşağıdaki kaynakları inceleyebilirsiniz. Diyafram açıklığı enstantaneden bağımsız düşünülemez. Bu yüzden enstantane konusunun da öğrenilmesi gerekmektedir. Bir başka yazıda o konudan ve diyafram açıklığı-enstantane arasındaki ilişkiden bahsetmeye çalışacağım. Tabi önce benim iyice kavramam gerekiyor.

Unutmayın iyi bir pozlama için diyafram açıklığı ve enstantanenin iyi ayarlanmış olması gerekiyor. Bu ne demek oluyor, bir başka yazıda pozlamadan bahsetmem gerek demek oluyor. Bana zaman tanıyın. Öğrendikçe paylaşacağım.

Kaynaklar:
What Is... Aperture?
f-number wiki
Aperture in Photography
Diyafram (Türkçe)
Shutter Speeds and Apertures

Hiç yorum yok: